Wat de meeste teksten zo ruk maakt? Dat de schrijver is begonnen met schrijven zonder een plan te hebben. Zonder een idee te hebben van wat de kernboodschap is, laat staan de opbouw. Zonder een idee te hebben van het doel van de tekst, de doelgroep en de context waarbinnen de tekst komt te staan.
Natúúrlijk krijg je dan een ruktekst.
Dus: bouwplan.
Maak kennis met mijn bouwplan.
Stap 1 - Waarom ga je iets vertellen?
Een tekst heeft een doel. Altijd. Anders kun je lekker wat anders gaan doen, want goed schrijven is f*ckinglastig, dus bespaar jezelf de moeite als je tekst geen duidelijk doel heeft.
Dus, wat wil je met je tekst? Je hebt drie doelen, waarvan je er één primair maakt:
Informeren, zodat je lezer iets weet
Inspireren, zodat je lezer iets voelt
Activeren, zodat je lezer iets doet
Dat ‘iets’ specificeer je, natuurlijk. Dus: wat wil je dat je lezer weet, voelt of doet? Beschrijf dat bondig, zodat je een helder geformuleerd doel hebt voor je tekst.
Voorbeeld?
Informeren, zodat mijn lezer weet welke kamerplanten goed tegen de volle zon kunnen.
Zie je? Duidelijk, concreet. Jeej! Je kunt naar stap 2.
Stap 2 - Wie ga je iets vertellen?
Wie je iets vertelt, heeft invloed op hoe je je tekst insteekt. Je schrijft nu eenmaal anders als je schrijft voor plantenexperts die hun hele huis al vol hebben staan met groene vrienden dan wanneer je voor die drukke expat schrijft die nét genoeg tijd heeft om elke dag een beetje fatsoenlijk te eten en na een werkbezoek bij een klant voor het eerst in z’n leven een plant zag en dacht ‘‘Goh, ik wil ook wel een plant. Maar hoe werkt dat eigenlijk?’’
Daarom vraag je jezelf drie dingen af, over je lezer:
Hoe goed kent je lezer jou? - Hoe meer je lezer weet over jou, hoe minder de noodzaak om behalve je boodschap ook jezelf nog voor het voetlicht te brengen. En hoe ‘amicaler’ en ‘speelser’ je kunt zijn. Voor de duidelijkheid: ik bedoel niet dat je stijf en formeel moet doen als je lezer je nog niet kent. Integendeel: dan moet je lezer je nog leren kennen en is het des te belangrijk jezelf te laten zien, in vol ornaat.
Hoe ziet de belevingswereld van je lezer eruit? - Wat weet ‘ie al en wat nog niet? Dat maakt nogal uit. Want als je dat weet, dan weet je waar je op voort kunt borduren en voorkom je dat je uitgebreid de tijd neemt om iets uit te leggen wat je lezer al lang weet - en daardoor afhaakt.
Wat zijn de doelen van je lezer, en op welk doel sluit jij aan? - Je lezer wil, binnen de context van jouw boodschap, iets bereiken. Wat is dat? Waarschijnlijk zijn dat meer dingen, maar er is één doel waar jij met je tekst op aansluit.
Stap 3 - Wat ga je precies vertellen?
Hier gaat het vaak mis. Vaak is het te veel. Soms is het te weinig. De ene keer is het niet het juiste en de andere keer is het van alles, maar mist er een duidelijke, rode draad.
Daarom gebruik je deze structuur:
Punt 1
Punt 2
Punt 3
Check: zie je een duidelijke rode draad door punt 1, 2 en 3? Mooi. Dat is je kernboodschap. Niet? Dan mist je tekst bij voorbaat al samenhang en is het waarschijnlijk een goed idee om per punt een aparte tekst te schrijven. Of je punten nog eens goed onder de loep te nemen en te bedenken: wat hebben ze met elkaar te maken? Wat is de link?
Wil je scherpere teksten en een overtuigende brand story leren schrijven? Check dan de TIMcademy, vol online masterclasses, workshops, how-to’s en coachingtrajecten.
Moet je altijd drie punten hebben? Nee, maar tenzij je een boek schrijft, raad ik je aan niet meer dan drie punten in je bouwplan te stoppen.
Stap 4 - Waar ga je iets vertellen?
Komt je tekst op je eigen website te staan of in een ultrasnel gevoerde timeline met irritante reclames, die met de snelheid van een kruiskraket over het scherm van je lezer voorbij vliegt?
Dat maakt nogal uit.
Doe iets met die context. Vraag je af:
Hoe ziet de belevingswereld van het kanaal eruit? En wat heeft dat voor invloed op jouw tekst?
Hoe ziet de cultuur eruit van het kanaal waarop je tekst komt? En heeft dat invloed op jouw tekst?
Voorbeeld: je maakt een tekst voor bij je nieuwste TikTok-filmpje. Gezien de cultuur op TikTok, begin je je tekst niet met ‘Geachte lezer’. Dat moet je overigens nooit doen, maar dat is weer een ander verhaal.
Klaar? Mooi dan heb je een bouwplan en kun je beginnen.
Je weet waarom je iets gaat schrijven, aan wie, waarover en waar. Mooi, succes!
Wil je een korte, visueel opgemaakte versie van dit artikel? Ik heb ‘m voor je in een bouwplan gegoten. Wil je nog nét ff iets meer de diepte in, maar wel terwijl je achterover kunt leunen? Dan heb ik een handige how-to-video voor je.
